Hét kouderecord van Nederland

Hét kouderecord van Nederland

Wouter van Bernebeek
Wouter van Bernebeek
Wouter van Bernebeek 27 januari 2021 14:17 uur
Laatste update: 27 januari 2021 17:16 uur
Vandaag 79 jaar geleden werd het all-time kouderecord in Nederland bereikt! Een terugblik op die extreem koude dag...

Winterswijk: -27,4 graden

Op de kop af 79 jaar geleden werd de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten. Bij Winterswijk kwam het in de ochtend van 27 januari 1942 tot een temperatuur van liefst -27,4 graden; een unieke meting voor onze contreien. Zelfs in de grote winters van 1956, 1963 en 1979 zijn we niet meer bij dat record in de buurt geweest. Maar hoe kon het toen zo extreem koud worden?

Weerkaart luchtdruk & 850 hPa temperatuur, 27/01/1942. Bron: Wetterzentrale

De 'perfecte' situatie

Hierboven is een analyse te zien van de weerkaart, zoals die er ongeveer uitgezien moet hebben op 27 januari 1942. Nadat er tussen 24 en 26 januari een dik pak sneeuw was gevallen in grote delen van het land, met lokaal zelfs bijna 40 centimeter, klaarde het in de avond van 26 januari breed op. Doordat een hogedrukgebiedje in de koude lucht precies tijdens de nachtelijke uren ons land passeerde, viel de wind volledig weg. De steenkoude luchtsoort (op 1,5 km hoogte was het bijvoorbeeld -15 tot -17 graden) maakte het af. Boven het sneeuwdek zakte de temperatuur op verschillende weerstations weg naar -25 graden, maar Winterswijk spande de kroon. Daar werd dus een waarde van -27,4 graden bereikt. Overigens is het zeker niet uitgesloten dat het op andere plaatsen die nacht nog kouder is geworden, maar dat zullen we nooit te weten komen.

Laatste extreme kou in 2012

De afgelopen winters waren qua winterweer, zeker in vergelijking met dit soort temperaturen, natuurlijk een lachertje. In februari 2012 hebben we voor het laatst extreme koude gehad in Nederland met temperaturen onder de -20 graden. Die weersituatie was misschien zelfs vergelijkbaar met 27 januari 1942: de combinatie van een vers gevallen sneeuwlaag, brede opklaringen en een hogedrukgebied boven het hoofd. Daardoor konden de temperaturen enorm snel dalen. Bij Lelystad werd in de vroege ochtend -22,9 graden gemeten, de laagste temperatuur tot nu toe in de 21e eeuw. In deze tijd van leven natuurlijk een ronduit bijzondere meting! Sindsdien hebben we geen temperaturen van dat formaat meer gezien. Sterker nog: al sinds januari 2013 (!) wacht landelijk weerstation De Bilt inmiddels op een dag met strenge vorst, ofwel een temperatuur onder de -10 graden. En dat lijkt daar voorlopig ook niet te gaan gebeuren...

Minimumtemperatuur van 4 februari 2012, de laatste keer met -20 graden of lager

Wel krijgt het noordoosten mogelijk te maken met sneeuwval de komende dagen. En als die sneeuw daadwerkelijk gaat vallen, dan zou de temperatuur dit weekend lokaal wel eens flink onderuit kunnen gaan. Maar daarvoor moeten we de weerkaarten nog even goed blijven volgen!

Files en vertragingen