De laatste dagen van november zagen we het al: een winters speldenprikje in Nederland, maar vooral rondom ons heen! Op de Ardennen lag tijdelijk een sneeuwdek van ruim 20 centimeter en ook in de andere middelgebergtes kon men op de meeste plaatsen genieten van een pak sneeuw. Zelfs in eigen land werd het afgelopen weekend even wit, zoals in Brabant en op de Veluwe. En het is zeker niet uitgesloten dat zich spoedig weer ergens een sneeuwdek vormt...

Na een tijdelijke opleving van de temperatuur wordt het richting komend weekend weer een stuk kouder. Overdag zakt de temperatuur naar 3 tot 6 graden en tijdens de nachtelijke uren kan het een graadje vriezen. Zeker geen echt winterweer dus, wat dat betreft lijkt het beeld veel op vorige week. In de 'pluim' hieronder zien we die daling van temperatuur ook mooi terug...

Of daar sneeuw mee gepaard gaat is overigens nog zeer onzeker. Alles hangt af van de koers die lagedrukgebieden aanhouden. Het beste voorbeeld vindt aanstaande zaterdag (4 dec) plaats: een lagedrukgebied trekt dan vanaf Schotland naar onze omgeving en passeert ergens tussen zaterdagmiddag en zondagochtend ons land. Vindt het traject over België plaats? Dan draait de wind bij ons naar een koude oostelijke richting en neemt de kans op winterse neerslag toe. Loopt het traject uiteindelijk noordelijker, recht over ons land of noord van ons langs? Dan zal het ongetwijfeld alleen om regen gaan. Soortgelijke (onzekere) scenario's zullen we de komende weken nog wel vaker gaan meemaken.

Wat vooral opvalt de komende periode is dat Scandinavië aan zo'n sterke afkoeling onderhevig is. De afgelopen dagen werden in Lapland af en toe al temperaturen gemeten ver beneden de -30 graden en dat zal volgende week nog wel vaker gebeuren. Een stevig reservoir met koude vrieslucht bouwt zich er op, maar zolang de wind niet naar het noordoosten draait krijgen wij daar natuurlijk niet mee te maken. Toch is zoveel 'voorradige kou' een opvallend feit als je naar de afgelopen jaren kijkt waarin koude lucht vaak juist volledig ontbrak.

Zegt dit dan iets over een eventuele koude winter? Nee, niet direct. Zonder noordoostenwind zal die koude lucht ons nooit bereiken en daar schuilt meteen het grootste probleem van de afgelopen jaren. Zo eenvoudig blijkt een aanhoudende noordooster namelijk niet en ook al liggen er de komende periode wel wat mogelijkheden op winterweer klaar, de kans dat we écht de kou induiken is natuurlijk ronduit klein. Niet enkel in de laatste plaats omdat we ons nog heel vroeg in het seizoen bevinden.

De kaarten hieronder tonen de verwachte temperatuurafwijking voor de week van 30 november en de week van 6 december. Terwijl de kou boven Noord-Europa voorlopig standhoudt, liggen wij vaak op de grens tussen verschillende luchtsoorten.

Het grensvlak tussen de zachte en koude lucht wordt gemarkeerd door talloze actieve lagedrukgebieden. De zogenoemde straalstroom (een krachtige wind op circa 10 kilometer hoogte) komt pal over West-Europa te liggen en is voorlopig niet van plan om zich snel te verplaatsen. Dit levert flinke wisselvalligheid op. Op sommige dagen kunnen serieuze hoeveelheden neerslag vallen, mogelijk zelfs een enkele keer tussen de 20 en 40 millimeter. Afgelopen zaterdag (27 nov) zagen we dat ook al eens gebeuren. Bovendien is veel wind mogelijk wanneer een lagedrukgebied ongunstig koerst en zich vlak (bij voorkeur noord) langs ons langs beweegt. Met recht herfstweer dus!

Toch zal het niet altijd om warme regen draaien. De grens met koude lucht ligt zoals eerder gezegd dichtbij en wanneer een lagedrukgebied zuid van ons passeert, draait de wind tijdelijk naar een (noord)oostelijke richting. In zo'n geval zou eventuele regen kunnen overgaan in natte sneeuw of sneeuw en zeker wanneer dit 's nachts gebeurt kan zich lokaal een sneeuwdek vormen. Het komt echter nauw aan op details en eventuele sneeuw zien we in zulke situaties meestal pas kort van tevoren duidelijk in de weerkaarten terug. Een scenario waarbij eerst regen werd verwacht, maar uiteindelijk de verwachting wordt bijgesteld naar (natte) sneeuw is dus zomaar mogelijk. En omgekeerd natuurlijk! Indien het tot een sneeuwdek komt kan het vervolg ook zomaar veel kouder uitpakken dan eerst werd voorzien. In veel opzichten staat ons best een interessante periode te wachten.

Dan volgt de belangrijkste vraag van deze verwachting: wat mogen we richting de feestdagen verwachten? Het lijkt er alleszins op dat de straalstroom half december gaat afzwakken. Met als gevolg meer hogedruk, een droger weertype en een geleidelijk toenemende kans op mist. We bevinden ons tegen die tijd rond de 'kortste' dag en eventuele mist of lage bewolking zal dan nog zeer moeizaam oplossen. We maken dus best een aardige kans op de welbekende 'donkere' en grijze dagen voor kerst.

Toch heeft dat rustige weer wel gevolgen voor de temperatuur. Onder een hogedrukgebied koelt de lucht langzaam verder af en tijdens opklaringen kan het in de nacht en ochtend vriezen. 's Middags worden temperaturen verwacht rond 3 graden, indien de zon doorbreekt zijn iets hogere waarden mogelijk. Overall lijkt het dus aan de koude kant te blijven en dat zien we ook terug op de weerkaart hieronder, waar de verwachte temperatuurafwijking voor de week van de kerst wordt weergegeven. Zoals elk jaar wordt vaak de vraag aan ons gesteld "krijgen we nog een witte kerst?". Het antwoord daarop blijven we jullie voorlopig schuldig, want dat weten we natuurlijk nog niet. Buiten het feit dat de kans op een witte kerst sowieso heel klein is in Nederland.

De laatste maand van het jaar begint dus bijzonder wisselvallig met soms grote hoeveelheden neerslag. Vanaf het weekend kan daarbij af en toe ook winterse neerslag voorkomen, al zal veel tot het laatste moment onzeker blijven. Richting half december neemt de kans op hogedruk geleidelijk toe en ook de periode daarna lijkt een nieuwe overgang naar wisselvallig en onstuimig weer niet erg realistisch. Richting de feestdagen zou het dus droger moeten worden, maar het blijft wel aan de koude kant. Ondanks dat de winter vaak dichtbij ons land ligt, lijkt het erop dat écht serieus winterweer voorlopig uitblijft. Meegegeven dat verrassingen altijd mogelijk zijn en zeker binnen het weer!

.

Foto omslag: Jan Boneschansker