Het zal ongetwijfeld niemand zijn ontgaan: de lente van 2023 verloopt duidelijk anders dan voorgaande jaren. Het is wisselvallig, sterker nog: op veel plaatsen ligt de natuur er ontzettend nat bij. Nadelig kun je dat niet noemen met het oog op de extreme droogte van de afgelopen jaren. Veel mensen zullen echter wel toe zijn aan een beetje warmte en langere periode met zonneschijn.

Het lijkt er echter sterk op dat een omslag naar fraai voorjaarsweer nog even op zich laat wachten. De wind waait veelal uit noordelijke of noordoostelijke richtingen en dat levert onafgebroken aanvoer op van relatief frisse lucht uit het noorden van Europa. Bij ons liggen de temperaturen aanhoudend rond of iets onder het langjarig gemiddelde tijdens de eerste week van mei. Nu bouwt zich boven het zuiden van Europa wel flink wat warme lucht op: de komende dagen is in Spanje lokaal zelfs al 40 (!) graden mogelijk. Een unicum voor april. Die luchtsoort zit daar echter opgesloten en krijgt geen kans om zich noordwaarts uit te breiden.

Voor begin mei zien we dat de grens tussen warme en koude lucht zich praktisch boven onze omgeving bevindt. Normaal gesproken levert dit dynamisch weer op met grote kans op (onweers)buien en soms ook veel wind, maar dat lijkt ditmaal niet aan de orde. Onder invloed van een vlak hogedrukgebied ten noorden van ons blijven storingen op enige afstand liggen. De temperatuur is afhankelijk van de positie van het hoog: komt dit systeem iets oostelijker uit dan kunnen we tijdelijk in een warmere zuidoostelijke stroming terecht komen met kans op een enkele 20 graden. Wanneer het hogedrukgebied noord of west van ons uitkomt, blijft een frisse noord(oost)enwind in stand met temperaturen iets beneden normaal. Dit laatste scenario heeft momenteel licht de voorhand (60 á 65%) in de meest recente weerkaarten.

In de tweede week van mei snoert zich mogelijk opnieuw een lagedrukgebied af boven de Noordzee. De bovenlucht koelt af en daardoor neemt de kans op buien verder toe. Dat komt de temperatuur niet ten goede: we gaan dan opnieuw een periode met relatief koud weer tegemoet. Overdag zal de middagtemperatuur gemiddeld rond een graad of 15 uitkomen (uiteraard soms iets lager, soms iets hoger) en tijdens de nachten kan het zomaar nog eens dichtbij nul komen. Overigens is een graadje vorst in mei totaal niet uitzonderlijk: het is de laatste jaren vaker voorgekomen. Incidenteel zelfs nog begin juni.

Het verwachte lagedrukgebied gaat uiteraard gepaard met een bovengemiddelde hoeveelheid neerslag. Met name boven land zijn op de dagelijkse gang soms stevige buien mogelijk, waarbij ook onweer kan voorkomen. Bij gebrek aan vochtige warmte is zwaar onweer voorlopig niet aan de orde. Het neerslagtekort loopt op basis van deze verwachting niet veel verder op. Buiten het feit dat er momenteel niet eens sprake is van een tekort, maar juist een neerslagoverschot na de recente regenval.

Vanaf half mei verschijnen geleidelijk veranderingen op de weerkaarten. Het lagedrukgebied dat de week ervoor ergens bij de Noordzee uitkomt, trekt zich zuidwestwaarts terug en wordt dan opgenomen in een soort langgerekte hoogtetrog. Wanneer die hoogtetrog west van ons komt te liggen over de oceaan neemt de kans op een zuidelijke stroming toe. Dan vindt een overgang plaats naar beduidend warmer weer met meer zon. Dat zou pas voor het eerst zijn dit voorjaar. In de clusterkaarten zien we dit patroon ook in toenemende mate terugkeren: vanaf 16 mei komen nu circa 30% van het aantal berekeningen met een warmer scenario; tijdens de laatste week van mei wordt dat zelfs iets meer dan 50%. Op deze lange termijn is dat best een overtuigend signaal. Buiten het feit dat het natuurlijk enorm ver vooruit en dus hoogst onzeker blijft.

Voorlopig is warm weer echter ver weg. De komende tijd moeten we het doen met sporadisch mooie momenten als de zon even doorbreekt, want voor je het weet valt alweer een bui. Eventuele twintigers komen incidenteel voor en zijn waarschijnlijk alleen bestemd voor het binnenland. Het is deze eeuw nog niet eerder voorgekomen dat we landelijk pas in mei de eerste 20 graden van het jaar te pakken hadden. Daar gaat het nu wel op uitdraaien. Er is wel sprake van een soort vage trend de laatste jaren: april is tenslotte nu al drie jaar op rij (zeer) koud verlopen. Maar misschien is dat ook wel toeval.

Omslagfoto: Piet Grim