Wie twijfelt aan de waarneming van Lelystad raakt misschien wat van zijn twijfels kwijt door het feit dat ook op andere stations rond het IJsselmeer dergelijk lage temperaturen werden gemeten. Zo werd het op het KNMI station Marknesse in de noordoostpolder -22,8 graden en werd op KNMI station Berkhout, bij Hoorn in Noord-Holland een waarde van -21,9 gemeten.

In  De Bilt was de minimumtemperatuur -18,9 graden. De daggemiddelde temperatuur kwam uit op -12,1 graden waarmee 4 februari 2012 ook landelijk gezien de koudste dag van deze eeuw is geweest.

Het was een bijzondere winterperiode en er was sprake van een echte koudegolf. Het vroor al een paar dagen stevig en toen op 3 februari ook nog een flink pak sneeuw (lokaal meer dan 15cm) viel ging de temperatuur in de arctische lucht boven het sneeuwdek in de aansluitende avond en nacht fors onderuit . Ook de dagen er na bleef het nog streng vriezen. Tot en met 12 februari lagen de minima in Lelystad tussen -11 en -17. Op 7 februari werd het bijna nog een keer  -20 graden.

30 en 31 januari waren al ijsdagen geweest en pas op 9 februari kwam in Lelystad de temperatuur net iets boven het vriespunt. Het werd 0,3 graden. Daarna volgde nog 2 ijsdagen in Flevoland.

Persoonlijk kan ik die 4e februari nog goed herinneren. In die tijd was ik weerman bij Omroep Flevoland en de kou was toen groot nieuws. Het was een zaterdag en 's ochtends vroeg ben ik op mijn fiets gestapt om foto's te maken van het zwaar berijpte landschap. De bewolking van het sneeuwfront van de dag ervoor was weg en de zon kwam prachtig op. De luchtdruk was hoog (ruim 1040 hPa) en er stond geen zuchtje wind. In de koude en droge lucht zag je onder de wolkeloze hemel minuscule ijskristalletjes zweven en glinsteren in de zon: poolsneeuw (stardust).

Na mijn fietstrondje deed ik bij huis nog een experiment. Ik wilde het zogenaamde Mpemba effect laten zien en omdat het nog steeds rond de -20 graden was, was het een uitgelezen mogelijkheid om dat te proberen. Het filmpje staat hieronder.

In het filmpje spreek ik van het Mpemba effect wat er in het kort op neer komt dat warm water sneller bevriest dan koud water. Ik heb inmiddels begrepen dat de wetenschap er tot op de dag van vandaag nog steeds niet zeker van is dat dit effect ook daadwerkelijk bestaat. Neemt niet weg dat het experiment wel erg leuk is: je gooit water in de lucht dat deels verdampt en deels direct verijst.

In Nederland komt het maar zelden voor dat je dit experiment kan doen. In koude gebieden op aarde kan je dit natuurlijk veel makkelijker uitproberen.

Hieronder een compilatie van ijsbrekers die in februari 2012 actief waren op het IJsselmeer en Markermeer. Je kan het je bijna niet meer voorstellen hoe veel ijs er toen lag.

Zeg nooit, nooit. Persoonlijk sluit ik temperaturen van -20 graden zeker nog niet uit in Nederland. Er kan heus nog wel een moment komen dat alles precies goed valt op de weerkaart waardoor we geconfronteerd worden met echte diepvrieskou. Feit is wel dat de kans daarop steeds kleiner gaat worden. Door de verandering in het klimaat wordt de kans op zeer koude lucht in onze omgeving steeds kleiner. Koudegolven nemen af en ook het aantal dagen met sneeuw worden minder de komende jaren.

Uit onderzoek is gebleken dat de afgelopen jaren het gebied rond de Noordpool in de winter sneller opwarmt dan de gemiddelde temperatuur in de wereld. Wanneer wij met een koudegolf worden geconfronteerd, komt die lucht uit de poolstreken. Als die lucht in de toekomst minder koud is zal dit ook gevolgen hebben voor onze kou. Natuurlijk kan een extreem nog voorkomen. Het KNMI geeft als voorbeeld de extreme kou waar Chicago in 2019 werd geconfronteerd. Dergelijke kou kwam voorheen op zo'n locatie eens in de 20 jaar voor. Nu is de verwachting dat dit nog maar eens in de 100 jaar voorkomt.