In deze tijd van leven hebben we als weermensen allerhande weerkaarten bij de hand. De meeste weermodellen zijn in het openbaar te vinden: iedereen kan ze zelf bekijken en er ook zelf een sausje overheen gooien, vooral qua interpretatie. Dat heeft natuurlijk een paar grote voordelen. Denk maar eens terug aan 15 jaar geleden, toen de weerliefhebber het vaak moest doen met slechts enkele operationele kaarten van het Amerikaanse weermodel (GFS). Als weerfotograaf of liefhebber van sneeuw moest je op basis daarvan bijvoorbeeld toen je fototripje of een dagje uit plannen. Tegenwoordig zijn er vele tientallen weerkaarten gratis en voor niks te bekijken met als uitvoer bijna elk weermodel dat je maar verzinnen kunt.

Dit is natuurlijk ontzettend mooi voor de informatie en kennis van mensen. Er kleeft echter ook een enorm nadeel aan... een nadeel dat de afgelopen dagen weer eens schitterend boven is komen drijven. Iedereen kan namelijk praktisch elke leuke kaart vinden en dat geldt dus ook voor extreme weerkaarten. Bijvoorbeeld zwaar onweer, een sneeuwstorm of een storm met orkaankracht die ons 'over 10 dagen weg komt vagen'. Vanaf dit punt komt de relevantie van lange termijn verwachtingen naar voren. Weermodellen berekenen meestal wel 7 tot 14 dagen vooruit, om een bepaalde marge aan te duiden. Dit noemen we in onze weerberichten meestal 'onzekerheid'. Dat zien we bijvoorbeeld ook in onze weerpluimen terug van het Europese weermodel: alle groene lijntjes zijn stuk voor stuk berekeningen die de onzekerheid aanduiden. Daarom worden de verschillen in het traject van de lijntjes naarmate de tijd vordert ook steeds groter. Een weersverwachting, of berekening, wordt naarmate de tijd vordert namelijk altijd onzekerder. Deze lijntjes zijn dus géén uitkomsten, maar mogelijke scenario's. Elk lijntje staat voor een kans van circa 2%. Dat geldt even zo goed voor de contolerun (blauw) en de oper (rood). Tel elk clustertje van scenario's bij elkaar op en zo kom je op een bepaald percentage uit. Ook andere weermodellen hebben zo hun 'ensemble' met een pluim en talloze scenario's. Door het gebruik van zulke grafieken kunnen we een bepaalde trend in de weersverwachtingen herkennen.

Dan kijken we even terug naar afgelopen week, de weerkaarten van 8 en 9 januari. De operationele run van het Europese weermodel kwam toen voor het eerst met een zogenaamde 'luchtmassagrens' in zijn berekening. Dit is een slepend front dat de grens markeert tussen koude en zachte lucht, waarbij grote hoeveelheden neerslag vallen met langs de koude noordzijde ook (veel) sneeuw. Deze sneeuwzone lag meteen in de eerste run over Nederland met hoeveelheden tot wel 20 centimeter, maar wel pas rond 17 januari. Op dat moment betrof het dus een termijn tot negen (!) dagen vooruit. Conclusie: wellicht een interessante weersituatie en het delen waard, met een hoop 'mitsen en maren' die er expliciet bij vermeld moeten worden. Zulke kleinschalige sneeuwgebieden zijn op die termijn namelijk volstrekt onzeker en je weet eigenlijk van tevoren dat de nieuwe runs vrijwel altijd een ander scenario tonen. Dat deden de meeste andere berekeningen trouwens op dat moment al, alleen toevallig de 'oper' niet. En kaarten van de oper zitten bij veel mensen onder de sneltoets.

Enkele liefhebbers delen die kaarten vervolgens op sociale media met het nodige materiaal aan krachtterminologie. Sneeuwbommen, sneeuw des doods, complete chaos, het land komt plat te liggen..... en zo kunnen we doorgaan. Dat gebeurt op zich vaker en staat iedereen natuurlijk vrij: het is hartstikke leuk om te zien, maar je moet het onder de streep niet te serieus nemen. Zeker op een termijn verder weg dan 5-6 dagen niet. Tenzij het over een globale trend gaat binnen een veel groter gebied, dán zijn weermodellen tegenwoordig wel in staat om een redelijke indicatie te geven. Neem bijvoorbeeld onze eigen 30-daagse verwachting voor geheel Europa. Maar daarover gaat het hier niet. Dit is puur gericht op een kleinschalig front dat makkelijk nog 500 of zelfs 1000 km verderop kan komen te liggen in de loop van de termijn. Dat zijn in de weerkunde hele normale afstanden voor een wijziging van een potentieel LOKAAL heftige weersituatie naarmate het event dichterbij komt. Met als gevolg een compleet afwijkend weerbeeld dan waar veel mensen wellicht op hadden gerekend. Een overmatige hoeveelheid sensatie werkt hierin al-tijd averechts en helemaal in de media zelf.

Wat er vervolgens is gebeurd, kunnen we bestempelen als een uitermate slechte zaak. Minstens enkele tientallen partijen in medialand hebben die ene weerkaart met sneeuw opgevat als waarheid en zijn ermee aan de haal gegaan. Vooral door elkaar na te apen. Daar ligt dan ook de fout. Met welke reden zoiets wordt gedaan? Nou ja, het zal toch om de clicks gaan. Wellicht in combinatie met een stukje onwetendheid. Diep van binnen zullen de betreffende journalisten heus wel weten dat zoiets waarschijnlijk niet direct uitkomt. En het kán best realistisch zijn, daarom komt zo'n weermodel tenslotte ook met het scenario, maar meldt altijd de onzekerheid erbij. Zet in ieder geval geen titels zoals we hierboven zien vrijuit en groots op het internet. En gooi al helemaal niet nog extra olie op het vuur door over '30 tot 40 centimeter sneeuw' te spreken op een afstand van bijna anderhalve week. De resultaten van zoveel geschreeuw zijn ongetwijfeld spectaculair, maar binnen de meteorologie vinden we het vooral dom. Gevolgen hiervan zijn namelijk nauwelijks te overzien. En dat krijgen veel mensen dan weer niet mee...

Wij hebben alleen hier bij Weerplaza namelijk al honderden (!) telefoontjes ontvangen van bezorgde mensen die zulke informatie direct voor waarheid aannemen. En gedeeltelijk ook van mensen die vragen waar we als weerbedrijf eigenlijk mee bezig zijn. Zo werkt het dus helaas: een weeramateur gooit iets lukraak op Twitter of Instagram en dat kan, want zij hoeven aan niemand verantwoording af te leggen. En af en toe komt zo'n kaartje nog uit ook! Wat daarna groots wordt uitgelicht in enkele officiële media die er inhoudelijk niets van weet, dat kan écht niet. Vervolgens worden professionele weerbedrijven die er niks mee te maken hebben met talloze vervelende reacties opgezadeld wanneer de uitkomst uiteindelijk anders loopt. Verschillende kleinere media zouden echt beter moeten weten. Even afgezien van het feit dat de term 'sneeuwbom' natuurlijk überhaupt nergens op slaat. Maar het ligt best lekker in de mond voor bij de kapper of in de winkel, dat is een feit.

. 

Een advies: neem directe weerkaarten verder dan 5 dagen vooruit die met sneeuw, onweer, storm of wat dan ook te maken hebben NIET zomaar voor waarheid aan. In de meeste gevallen valt de uitkomst alleen maar tegen (dat geldt niet alleen voor Nederland, maar overal ter wereld) en dat is bovendien helemaal niet de insteek van zulke kaarten. Weermodellen zijn zo ontworpen om de onzekerheid, of spreiding, goed weer te geven. Wanneer een bepaald weermodel geregeld met sneeuw komt aanzetten, dan kunnen we daaruit opmaken dat het kouder wordt en daarbij de kans op sneeuw potentieel toeneemt. Even heel eenvoudig gezegd. Daarover berichten we dan naar buiten toe als er voldoende aanleiding voor blijkt. Hetzelfde geldt voor alle andere bijzondere weersverschijnselen die ons kunnen treffen, het hele jaar door. En héél af en toe, dan komt het natuurlijk wel uit en hebben we te maken met extreem weer. Maar zoiets moeten we vrij zeker weten (vlak) van tevoren, ook met het oog op onze weerbewaking. En die enorme sneeuwbom is komende woensdag niet realistisch voor Nederland. Dat het lokaal even wit wordt zou zomaar kunnen, met name maandag. We kijken morgen bij Weerplaza nauwkeurig verder wat we komende week nog meer mogen verwachten!