Het is inmiddels 8766 dagen geleden dat de Elfstedentocht voor het laatst is verreden. Zoveel dagen in Nederland zonder Elfstedentocht is een nieuw record. Nouja, helemaal nieuw is het record niet. Op 9 februari 2019 was het aantal dagen sinds de laatste Elfstedentocht 8071 dagen. Dat was een nieuw record, want tussen de Elfstedentochten van 1963 en 1985 zaten maar liefst 8070 dagen.

Op basis van de huidige verwachting hoeven we voorlopig ook niet op schaatsijs in ons land te rekenen. De winter kwakkelt de komende periode een beetje door. Soms levert het winterse neerslag en een dunne ijsvloer op, maar schaatspret is voorlopig zeer onwaarschijnlijk.

Hoe gek het ook klinkt, maar een Elfstedentocht komt alleen maar voor bij zeer bijzonder weer: iets dat totaal niet bij een Nederlandse winter past. Door de jaren heen kon als vuistregel worden gebruikt dat wanneer het gemiddeld over een periode van 15 aaneengesloten dagen -4.2 graden of kouder was, er voldoende ijsvorming op had kunnen treden voor een Elfstedentocht. Van deze periodes hebben we er meer gehad dan het aantal Elfstedentochten, waarom waren er dan niet meer tochten?

Het antwoord zit in het weer. Een enkele keer hebben we "weerkundig pech" gehad. Vrij recent nog, tijdens de laatste landelijke koudegolf van februari 2012, was er genoeg kou voor een Elfstedentocht. Helaas gooide sneeuw tijdens een vroeg stadium van ijsgroei roet in het eten.

Als gevolg van opwarming van de aarde wordt de kans op een volgende Elfstedentocht met het verstrijken van de jaren natuurlijk steeds kleiner. De Elfstedentocht van 1997 zou dus zomaar de allerlaatste ooit kunnen zijn. 

Naast dat in 2012 meer dan genoeg kou voorhanden was voor een Elfstedentocht, hebben we ook op een ander vlak weerkundige pech. Echte winterkou kan ons land maar op één manier bereiken: via een oostenwind vanuit Rusland via Oost-Europa en Duitsland naar ons, de echte "transportkou". De laatste decennia is dit tijdens de winterperiode niet tot nauwelijks meer voorgekomen. In maart 2018 leek het er weer even op. In de eerste week van die maand stond Nederland massaal op de schaats, wat uniek is zo laat in de winter; of beter gezegd: zo vroeg in het voorjaar.

Het meest sprekende voorbeeld is wellicht nog januari 2017, toen het op grote schaal in Centraal-Europa de koudste januari in ten minste 50 jaar tijd was. De koude lucht bereikte ons land toen nét niet. Elfstedenwaardige kou-uitbraken komen dus nog steeds voor, maar de laatste decennia meestal nét niet in ons land of juist net in de verkeerde tijd van het jaar.

Het gebeurt zeker nog wel een keer dat koude lucht uit het verre oosten hartje winter ons land weet te bereiken, ook met voldoende kou voor een mogelijke Elfstedentocht. Door de opwarming van de aarde worden die heel koude periodes wel steeds een beetje minder koud. Elfstedentochten zullen in de toekomst nog wel voor kunnen komen, maar wel veel minder vaak dan in het verleden.