We hebben een flinke weersomslag achter de rug. Een warmtefront, zoals de naam al doet vermoeden, verdreef de kou. In combinatie met regen leverde dat grootschalige gladheid op door ijzel. Daarvoor werd in het hele land code oranje uitgegeven. Dit soort gladheidsperikelen staan komende week niet opnieuw op de planning, want de diverse weermodellen zitten vrij eensgezind op de zachte tour.

Zowel het Amerikaanse GFS als het Duitse ICON weermodel laten maandagmiddag 16 uur lokale tijd op vergelijkbare wijze een vrij groot luchtdrukverschil zien binnen het Europese continent. Een hogedrukgebied is verplaatst in oostelijke richting en de kern is grofweg ter hoogte van de Zwarte Zee uitgekomen.

Als onze aandacht wordt verlegd naar het westen valt op dat op de Atlantische Oceaan achtereenvolgens lagedrukgebieden tot ontwikkeling komen die met een zuidelijke tot zuidwestelijke stroming richting onze omgeving koersen. Komende dagen trekt het hogedrukgebied nog verder in oostelijke richting, terwijl lagedrukgebieden bepalend blijven voor het weer in ons land. Door deze ontwikkeling van de luchtdrukverdeling houdt de zuidelijke stroming stand. Hiermee wordt zogeheten maritiem tropische lucht aangevoerd: kortom zacht en vrij nat.

De subtiele verschillen tussen de diverse modelberekeningen zit hem vooral in de timing en locatie van deze lagedrukgebieden. Dit betekent dat een front met regen en bewolking of juist een gebied met opklaringen een paar uur eerder of later komt wanneer de weerkaarten naast elkaar worden gelegd en vergeleken. Hoe korter de termijn, hoe vaker de weermodellen over het algemeen naar elkaar toe trekken. Er kan dan met grotere zekerheid worden gezegd hoe laat het precies gaat regenen of het opklaart. Dat het deze week overwegend regenachtig is valt in ieder geval geen speld tussen te krijgen als het aan deze weerkaarten ligt.

Het tot ontwikkeling komen van de depressies boven de oceaan wordt deels veroorzaakt door de ligging van de straalstroom. Deze band met hoge windsnelheden op circa 10 kilometer hoogte (250-300 hPa) slingert boven de Atlantische Oceaan en vooral op de locaties waar de straalstroom versmalt, wordt de vorming van weersystemen gestimuleerd. Komende dagen ligt de straalstroom van tijd tot tijd pal boven ons hoofd. Gecombineerd met de zuidelijke stroming dichter bij de grond wordt zachte lucht meegevoerd en waait het geregeld stevig door. Boven land vaak matig met windkracht 3 of 4. In de kustgebieden registreren de windmeters 5 of 6 Beaufort, ook tijdens de nachtelijke uren.

Meer weten over de straalstroom? Check het artikel 'de straalstroom: aanjager van ons weer' 

Door de vrij noordelijke ligging van de straalstroom bevindt de echte winterse kou zich ook op de hogere breedtegraden. De lagedrukgebieden die afbuigen naar het noorden kunnen hierdoor in Scandinavië wel een bak sneeuw laten vallen door de koude luchtkolom. Daar kunnen ze dus wel rekenen op een witte kerst! De temperatuur van de bovenlucht op 850 en 500 hPa laat zien dat de kou op hoogte iets verder naar het zuiden afzakt. De luchtlagen dichter bij het aardoppervlak nemen in deze modelberekening toch wat hogere temperaturen aan. De kans op winterse buien bij een noordwestelijke windrichting is voorlopig klein met deze temperaturen in de bovenlucht.

Bovenstaande afbeeldingen zijn afkomstig van het Amerikaanse GFS weermodel, maar gaat het Europese weermodel hier in mee? De pluim van de temperatuur op 850 hPa (ongeveer 1.5 kilometer hoogte) hieronder laat zien dat de temperatuur geleidelijk wat aan het dalen aan is. In de lente en zomer zijn deze temperatuurwaarden is sommige situaties een goede indicator van de temperatuur op waarneemhoogte en kan als vuistregel een marge van 5 tot 15 daarbij worden opgeteld. In de winter is de opbouw van de atmosfeer vaak een stuk complexer en gaat deze vuistregel niet zomaar meer op. Door inversies onder invloed van hogedrukgebieden kan een koude grenslaag (onderste laag van de atmosfeer waarin het meeste weer zich afspeelt) tot ontwikkeling komen, terwijl daarboven de lucht nog relatief zacht is. 

Als hier vervolgens de 15-daagse verwachting voor 2 meter hoogte naast wordt gelegd, valt op dat deze gehele week zacht verloopt met temperaturen die overdag en 's nachts boven het vriespunt uitkomen. Pas na de kerstdagen stijgt de kans op lagere temperaturen. Al zijn deze uitkomsten vooralsnog in de minderheid in de pluimverachting en lijkt er een grotere kans op het voortzetten van het zachte weertype in de aanloop naar de jaarwisseling.

Foto omslag: Anne-Marie van Iersel