Het is een ronduit zomerse week en daar zag het enkele dagen geleden niet naar uit. De omslag naar koel zomerweer leek zich rond woensdag namelijk al te voltrekken, maar dat valt mee. Vorige week kwam een aantal verwachte warme dagen (op papier) omgekeerd eveneens niet helemaal uit en dit onzekere verloop heeft alles te maken met het grensvlak van luchtsoorten waar we ons omheen bevinden. Kleine positieverschillen leveren soms enorme verschillen op nabij het aardoppervlak. Dat blijft voorlopig zo, al lijken we met name rond donderdag toch wat dieper in de warme lucht terecht te komen. Die lokale 'dertigers' komen dan mogelijk alsnog. Toch bestaat er nog behoorlijk wat onzekerheid, wat goed zichtbaar is in de pluim hieronder.

Alle overige dagen bieden middagtemperaturen tussen 25 en 28 graden en daarmee loopt het aantal zomerse dagen (Tx 25,0 graden of hoger) voor dit jaar verder op. Daarmee behalen we spoedig het langjarig gemiddelde aantal zomerse dagen, want dat staat in De Bilt op 28 stuks (tot gisteren waren dat er 27). De nachten verlopen overigens wel aan de frisse kant met vaak 13 tot 15 graden, waardoor we de warmte nog redelijk goed uit huis kunnen krijgen. Daarnaast kunnen tijdens de nachtelijke uren soms wat mistbanken ontstaan.

Frankrijk wordt tegelijkertijd ontzettend heet: donderdag stijgt de temperatuur daar op een hoogte van 850 hPa (rond de 1500 meter hoogte) naar maximaal 28 graden. Op 'leefniveau' zorgt dat potentieel voor waarden tussen 42 en 44 graden. Daarmee zijn zelfs augustusrecords niet ver weg. Gelukkig bereikt die hitte ons niet, maar de begrenzing tussen het uitzonderlijk warme weer en veel koelere oceaanlucht zorgt wel voor een flinke portie onstabiliteit. Dat zal in de loop van woensdag ontstaan boven Frankrijk in de vorm van een enorm gebied met CAPE, een maat voor de potentiële onstabiliteit in de atmosfeer. Her en der kan deze index tot ruim boven de 3000 J/kg stijgen. Aanvankelijk lijkt de lucht echter te droog voor vorming van onweersbuien en woensdag verloopt dan ook nog grotendeels rustig. Daarna komt het koufront heel gestaag naderbij. In de nacht naar donderdag geeft dat boven het westen van Frankrijk al lokaal onweer.

Dat rustige beeld verandert spoedig vanaf donderdag. Nederland blijft ook dan nog meest droog met zonnige perioden, al valt een gebied met wat buienrestanten in de ochtend uit Frankrijk niet uit te sluiten (die exemplaren zijn stukgelopen op een rug van hogedruk). De temperaturen stijgen overdag snel naar 25 tot 30 graden van noord naar zuid in geval van vrij zonnige omstandigheden. Op basis van de laatste modelruns is een regionale tropische dag relatief groot (zeker 30%) voor het uiterste zuiden van Nederland. Een zogenaamd thermisch lagedrukgebied, een soort buienstoring die zich in de zeer warme luchtsoort ontwikkelt, zien we donderdag verschijnen boven Bretagne in Frankrijk. Daar neemt dan met name donderdagavond en tijdens de nacht naar vrijdag het risico op zware buien toe, mogelijk overlast gevend met lokaal grote zomerhagel en windstoten. Dit is het startschot voor een episode met forse onweerskansen en dat is zeker niet voor het eerst dit zomerseizoen boven Europa. We herinneren ons ongetwijfeld nog de buien van juni in Frankrijk en juli o.a. in Noord-Italië nabij het Gardameer die het nieuws bij ons haalden. Daarmee uiteraard niet gezegend hebbende dat deze situatie daar vergelijkbaar mee is, want dat valt nu nog niet te zeggen.

Maar bereikt dat onweer Nederland dan ook? Nou, dat lijkt op dit moment niet erg waarschijnlijk. Nederland blijft net teveel onder invloed liggen van een hogedrukgebied boven Noord-Europa, waardoor de zwaarste onweersbuien de inmiddels bekende route van Frankrijk naar Duitsland volgen. Toch bestaat de optie dat die zeer warme vochtige lucht zich tussen donderdagavond en vrijdagavond tijdelijk tot over Nederland uitbreidt met ook hier enkele stevige buien. Het Amerikaans weermodel (maandag 06z run) vormt hierin vooral een uitzondering: die laat Nederland zelfs diep de warmte ingaan met binnen een etmaal een intense onweerskans tot gevolg op vrijdagavond. Het Duitse weermodel (ICON) en ECMWF leggen dit onweer een kilometer of 200 zuidoostelijker over een deel van België en westelijk Duitsland. In het EC-ensemble zien we op vrijdag voorlopig een beperkt aantal members met warmte en CAPE boven Nederland verschijnen, maar de berekeningen die hiermee komen gaan ook wel direct "los". Een signaal dat de grens tussen de hitte en koelte echt vlakbij ons land kan uitkomen.

Zowel voor de Benelux, als Frankrijk, als Duitsland geldt: de straalstroom met windschering ligt constant in de buurt, dus het type buien zal vaak gaan om goed ontwikkelende multicellen (eventueel squall line / bow echo) en soms zelfs supercell. Grote hagel en zware windstoten kunnen dan lokaal wederom voor plaatselijke schade of overlast zorgen, met name dus in de landen richting Centraal-Europa. Iets om rekening mee te houden voor de vakantiegangers. Het gros van de berekeningen laat deze buien nu grotendeels langs Nederland trekken, dus dat is voorlopig het scenario om het meest rekening mee te houden. De kaart hieronder, behorende bij de GFS/06z run, geeft in grote lijnen zo'n de meest noordwestelijke optie weer.

Het koufront passeert de Benelux nu naar verwachting ergens vrijdagavond 25 augustus. Dit zal gebeuren van noordwest naar zuidoost en gaat zonder al teveel bijzonderheden gepaard. Overigens is deze timing nog wel wat onzeker, aangezien de omslag naar koeler weer telkens een beetje wordt uitgesteld. Het kan dus ook zomaar zaterdag worden wanneer de warmte wordt verdreven, maar dat zal de komende dagen blijken.

Wat wel zeker is, is dat we toch écht in die koele oceaanlucht terecht gaan komen. Dat levert in de loop van komend weekend geen hogere temperaturen meer op dan normale waarden van 20 tot 22 graden overdag en rond de 14 graden 's nachts. Vanuit het westen volgt een groter aantal buien, die vooral aan de kust soms verrassend actief kunnen uitpakken. De bovenlucht koelt namelijk flink af (mogelijk naar 4-5 graden op 850 hPa; een enorm contrast binnen enkele dagen) en boven de warme zee zorgt die uitwisseling voor extra activatie van buien. Dat zou potentieel tientallen millimeters regen kunnen opleveren in de kustgebieden. Dieper landinwaarts blijft het veel vaker droog en best aangenaam met weinig wind.

Elders in Europa houdt de vochtig warme lucht tot minstens zaterdag stand, in delen van de Alpen en Noord-Italië zelfs mogelijk tot zondag of maandag (27/28 aug). Uiteindelijk bereikt de veel koelere lucht ook die regio's en is de grootste hitte in Europa voor dit zomerseizoen waarschijnlijk verleden tijd. Ook in september en oktober kan het natuurlijk nog af en toe eens flink warm worden, maar vast niet meer zo ongekend heet als deze week.

Foto omslag: Tanja