De Wereld Meteorologische Organisatie meldt dat het recordgrootte ozongat boven de Zuidpool weer gesloten is. Het gat in de ozonlaag groeide in augustus razendsnel en bereikte een oppervlakte van bijna 25 miljoen vierkante kilometer eind september.

Zo'n 40 jaar wordt de ozonlaag in de gaten gehouden en uit de data blijkt dat 2020 niet alleen het grootste gat opleverde maar ook het gat dat het langste bestond.

Volgens wetenschappers was de belangrijkste reden een zeer sterke en koude poolwervel (ookwel polar vortex) en de zeer lage temperaturen in de stratosfeer. Deze laag bevindt zich tussen circa 15 en 50 km boven het aardoppervlak.

Ozon 'verdwijnt' als het in contact komt met stratosferische wolken die pas kunnen ontstaan bij -78 graden. In combinatie met zonlicht ontstaan er dan chemische reacties tussen de wolkenmoleculen en het ozon, waarbij het ozon verloren gaat.

Het gat in de ozonlaag kan dus alleen groeien bij voldoende kou en zonlicht. Dat laatste komt weer voorhanden aan de vooravond van de lente, op het zuidelijk halfrond eind augustus, begin september. Eind september is de stratosfeer dan weer dusdanig opgewarmd dat de afbraak van ozon stopt en het ozongat weer langzaam kleiner wordt.

In 2020 bleef de stratosfeer dankzij een zeer stabiele en sterke polar vortex erg koud waardoor het ozongat zeer lang kon blijven bestaan.

Niet alleen natuurlijke processen zorgen voor een afbraak van ozon. Ook gassen die de mens in de atmosfeer brengt ( de zogenaamde CFK's) breken ozon af. Eind vorige eeuw was dit zelfs de belangrijkste reden dat de ozonlaag snel dunner werd. Regeringen hebben in 1989 in het Montreal Protocol vastgelegd dat deze drijfgassen grotendeels niet meer gebruikt mogen worden en met succes, de hoeveelheid gassen is sterk afgenomen. Toch hebben we nog een lange weg te gaan om het beoogde ozon niveau te bereiken zoals dat voor 1980 was. De gassen die al in de lucht zijn breken maar langzaam af. De verwachting is dat we rond 2060 weer op het niveau van 1980 zitten.

Met behulp van satellieten en grondstations wordt de ozonlaag rond de aarde scherp in de gaten gehouden. De ozonlaag is zeer belangrijk voor de mens omdat de schil een beschermende werking heeft tegen schadelijke UV straling van de zon. Zonder ozon verbrandt de huid veel sneller en is de kans op huidkanker veel groter.

De UV-index wordt over heel de wereld hetzelfde bepaald. In Nederland is de hoogst haalbare UV-Index 8 in de zomer. Hierboven staat de UV index verwachting voor Australië bij droog en helder weer in de zomer. De UV-index kan daar oplopen tot 15! Dan kan je echt beter uit de zon blijven.De verwachting is opgesteld door de BOM, het Australische KNMI.

Voor dit artikel is gebruik gemaakt van informatie van de WMO.