IJs is ijs. Tenminste dat denk je misschien, maar hoewel het uiteindelijk allemaal bevroren water is en meestal glad, zijn er allerlei verschillende vormen ijs. Een van die ijssoorten is frazil ijs.

Eerlijk is eerlijk, ik had er nog nooit van gehoord totdat we laatst een interne videopresentatie kregen van onze eigen ijsexpert Mark van der Putte. Mark is meteoroloog en heeft zich gespecialiseerd in alles wat met natuurijs te maken heeft. Tijdens het winter halfjaar bewaakt hij voor Infoplaza klanten de ijsvorming op de Kaspische Zee en doet hij Ice Charting operaties. Een bijzonder vak waar we in een ander artikel bij stil zullen staan.

Tijdens zijn presentatie vertelde Mark over de verschillende stadia van ijs. Als ijs net gaat ontstaan is dat in bewegend water vaak frazil ijs.

Het ijs ontstaat als het open water snel kouder wordt. Omdat door wind en stroming het water ook nog veel in beweging is kan het water zelfs net iets kouder worden dan nul graden. Dit noemen we onderkoeld water. 

Ondanks dat het water vloeibaar is, beginnen er in het water nu ook ijskristallen te vormen. Deze kristallen nemen steeds meer toe en klonteren samen en zo ontstaan er ijsplaatjes en ijssterren die geleidelijk steeds groter worden. De ijsfragmenten gaan zich nu ook hechten aan objecten zoals stenen, stokken en andere voorwerpen die ook kouder zijn dan 0 graden. Zo ontstaan er grillig gesponnen ijssculpturen.

Het ijs kan bij ideale omstandigheden zich zo steeds meer ophopen en kan in rivieren en ander open water voor problemen zorgen omdat het ijs doorgangen kan afsluiten. Zo kunnen er bijvoorbeeld overstromingen ontstaan.

Toen ik dinsdag een wandeling langs het water maakte van het IJmeer zag ik ook mooie voorbeelden van grillig ijs op het strand liggen. Dankzij de uitleg van Mark wist ik dat het frazil ijs was. Zo zie je maar weer, je bent nooit te oud om te leren.