Om rijp te laten ontstaan, moet de lucht vochtig zijn en koud. De temperatuur van het oppervlak waarop de rijp zich hecht, dient onder het vriespunt te zijn anders kunnen er geen ijskristallen ontstaan. Een autoruit of een grasveld is vaak kouder dan de luchttemperatuur. Daardoor kan er al een rijplaagje op auto's en gras ontstaan terwijl de luchttemperatuur nog (net) boven het vriespunt is.

Optimaal voor rijpvorming is zeer vochtige lucht (relatieve vochtigheid van 90% of meer) en temperaturen onder het vriespunt. Hoe kouder en vochtiger het is, des te dikker is de laag rijp. Waterdamp hecht zich dan aan de voorwerpen, bevriest en verandert in een structuur van naalden, veren en andere ijskristalstructuren. Zodra deze witte laag zichtbaar is, spreken we van rijp. Indien de rijpvorming lang aanhoudt, kan er uiteindelijk een dikke rijplaag van enkele centimeters dikte ontstaan.

In Nederland spreken we doorgaans over twee rijpsoorten, namelijk rijp en ruige rijp. In de meteorologie hanteren we echter vier verschillende rijpsoorten, omdat deze vier allemaal onder afwijkende omstandigheden ontstaan.

	luchttemperatuur	relatieve vochtigheid	windsnelheid
hoar frost (rijp)	rond of onder 0°C	vanaf ca. 85%	rustig
white frost (rijp)	vanaf -5°C en lager	meer dan 90%	rustig
soft rime (ruige rijp)	rond of onder 0°C	mist of meer dan 98%	vanaf 2 m/s
hard rime (ruige rijp)	rond of onder 0°C	mist of meer dan 98%	vanaf 2 m/s

De fraaie witte landschappen, waarbij ook de bomen helemaal wit worden, ontstaan indien er sprake is van ruige rijp. De lucht is dan zeer vochtig en vaak is er sprake van mist. De waterdruppeltjes van de mist of waterdamp zijn onderkoeld en bevriezen pas zodra ze in aanraking komen met voorwerpen.

De druppeltjes kunnen door de wind in beweging komen. Vooral als mist en vorst zich lang weten te handhaven groeit de rijplaag flink aan en dat in een richting tegen de wind in. Uiteindelijk is een rijpstructuur van enkele centimeters dikte mogelijk.

In deze weersituatie spreken we vaak van aanvriezende mist. De mistdruppeltjes vriezen vast aan voorwerpen. Dat zijn niet alleen bomen, maar kan ook bijvoorbeeld de grond zijn.

Rijp en ruige rijp kunnen voor enige hinder in de samenleving zorgen. 

De gevolgen van rijp zijn doorgaans minimaal. De autoruiten moeten ijsvrij gemaakt worden en een enkel (houten)bruggetje kan een keer glad zijn. Op het spoor kan de rijp voor ijsaanzetting op de bovenleidingen zorgen, maar hinder ontstaat doorgaans pas bij temperaturen lager dan -5 graden. In de luchtvaart moeten de vliegtuigen ijsvrij gemaakt worden, gede-iced, zodat de vleugelstructuren optimaal hun werk blijven doen.

Ruige rijp veroorzaakt meer hinder. Het ijs zit vaak vaster op de autoramen en de kans op gladheid door aanvriezende mist is ook groter. Deze gladheid kan ook ontstaan op plaatsen waar de ruige rijp pas ontstaat nadat er gestrooid is. De ijskristallen hechten zich dan boven op het zout waarbij het contact met het zout dusdanig minimaal is dat de rijp niet smelt. Pas nadat er enige verkeer is geweest, kan het zout de gladheid alsnog laten verdwijnen.

Het treinverkeer ondervindt ook meer hinder van ruige rijp. De ijslaag rondom de bovenleidingen is sterker dan gewone rijp waardoor de pantografen moeilijker contact kunnen maken met de stroomdraden. Zodra er enige tijd geen contact is, komt de trein tot stilstand. Rijp aan de bovenleidingen levert soms een ware 'vuurwerkshow' op tijdens de rit.

In de luchtvaart is de hinder ook groter. De noodzaak om te de-icen is maximaal want niet alleen op het vliegveld is sprake van ijsaanzetting, maar ook tijdens de start en de vlucht door de mist- en wolkenlaag. Het slechte zicht kan bovendien ervoor zorgen dat de capaciteit van het vliegveld verminderd wordt.