's Ochtends is er vaak veel vocht in de onderste lagen van de atmosfeer. Doordat het 's nachts afkoelt ontstaat er bijvoorbeeld ook bij weinig wind sneller mist of nevel. Wanneer de zon opkomt leggen de zonnestralen een langere weg door de dampkring af waardoor het zonlicht door de waterdruppeltjes verstrooid en gebroken wordt. De rode tinten, de kleuren met de langere golflengten, zijn het minst gevoelig voor deze processen en bereiken ons oog nog gemakkelijk en daarom zien wij de rode tinten. Dit noemen we ochtendrood of morgenrood.

Overdag legt het zonlicht een kortere wegen af door de dampkring en wordt het licht minder gebroken en verstrooid. Vrijwel het hele spectrum aan kleuren kan dan ons oog bereiken en met een blauwe kleur als netto resultaat. 

Een bekend gezegde is: 'Morgenrood water in de sloot, avondrood, mooi weer aan boord'. De gedachte hierachter was dat de toenemende luchtvochtigheid een voorbode zou zijn voor meer wolken en regen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het deel over morgenrood niet vaak opgaat en onbetrouwbaar is. Meer vocht in de atmosfeer is 's ochtends normaal door de eerder genoemde afkoeling. Ook kunnen hoge wolken overtrekken op het moment dat de zon op komt die niets te maken hebben met storingen die later op de dag voor regen kunnen zorgen.

Het deel over avondrood is betrouwbaarder. Volgens het KNMI gaat dit deel van het gezegde in 60 procent van de gevallen op.

In tegenstelling tot ochtendrood wordt de kleuring van avondrood veroorzaakt door stofdeeltjes in de atmosfeer. Aan het einde van de dag is de hoeveelheid vocht dat zweeft in de atmosfeer over het algemeen kleiner. Door bijvoorbeeld vervuiling (meer verkeer en industrie overdag) zijn er aan het einde van de dag meer stofdeeltjes in de atmosfeer. Vooral op warme stabiele (zomer)dagen kan dan avondrood optreden en spectaculair zijn. Vaak is het zo dat de volgende dag dan ook nog mooi weer oplevert: Avondrood, mooi weer aan boord.