Wind is de verplaatsing van lucht als gevolg van luchtdrukverschillen. Als het luchtdrukverschil groot is waait het hard, is er klein luchtdrukverschil, dan de houdt de wind zich rustig.

Zodra het wat harder gaat waaien merken we ook dat de wind vlageriger wordt. De belangrijkste reden bij droge situaties is de wrijving die de wind ervaart aan het aardoppervlak. Als het aardoppervlak egaal en glad zou zijn dan waait de wind gelijkmatig. De aarde is echter niet glad. Door bijvoorbeeld bergen, begroeiing en bebouwing is de aarde ‘ruw; en kan de wind niet gelijkmatig waaien. Grote wateroppervlakten zijn wel een stuk gladder. Daar vertoont de wind een veel minder grillig patroon.

Door de obstakels ontstaat er wervelingen in de wind. Dit noemen we turbulentie en die leidt er toe dat de luchtverplaatsing (de wind) onregelmatig wordt. De lucht moet bijvoorbeeld om gebouwen heen, of waait door boomrijke gebieden. Even verderop is het weer vrij glad en dat leidt er toe dat de wind steeds een andere snelheid heeft Op hoogte heeft de wind geen last van de wrijving. Daar waait de wind harder. Door de turbulente bewegingen wordt de wind op hoogte ook uitgewisseld met de wind aan de grond waardoor de wind ook weer met verschillende snelheden waait.

Hoe harder het waait, hoe sterker het effect is en daarmee ook het grilliger en forser verloop van de windstoten. 

In en rond buien  kunnen windstoten vaak nog een stuk heftiger zijn. Dit komt omdat in buien de lucht vanaf hoogte met hoge snelheid naar beneden wordt gesleurd. Dit gaat zeker bij zware buien met zeer hoge snelheid. De snelheid van deze luchtverplaatsing is vaak veel hoger dan de wind die aan het aardoppervlak wordt gemeten. 

De lucht die uit de bui valt botst tegen het aardoppervlak en moet zich vervolgens horizontaal gaan voortbewegen. Dit ervaren we ook als windstoten. In de bui maar ook bijvoorbeeld voor de bui uit als de lucht “door rolt” van de bui af.

In de meteorologie delen we in Nederland de windstoten in 3 categorieën in.

Windstoten 50-75 km/uur

Zware windstoten 75-100 km/uur

Zeer zware windstoten > 100 km/uur

Een windstoot of rukwind houdt maar kort aan. Slechts een aantal seconden. De windsnelheid die gemeten kan worden bij een windstoot kan met gemak stormkracht bereiken of zelfs orkaankracht. Echter omdat de duur kort is spreken we in geval van windstoten nooit van storm of stormkracht. Dan moet de windsnelheid namelijk een uur lang worden gemeten en dat is bij windstoten niet aan de orde.

Door de kortdurigheid van windstoten in combinatie van hun felle kracht kan er wel makkelijk schade ontstaan doordat er plotseling hevige wisselende krachten op een object staan. Zeer zware windstoten zijn vaak ook de oorzaak van bijvoorbeeld omgewaaide vrachtauto's en bomen.