8 juni is in 2009 door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Wereld Oceanen Dag met ieder jaar een ander focus. De dag waar internationaal bij stil wordt gestaan, is om ons bewust te maken van het belang van de oceanen. De focus ligt dit jaar op de vervuiling van de oceanen als gevolg van plastic.

Het vele plastic dat in de oceanen aanwezig is, in al zijn verschillende maten, is een serieus gevaar voor de ecosystemen en de dieren die in de oceaan leven. Dieren zijn nieuwsgierig en eten vaak stukjes plastic op waardoor ze ziek worden Vaak worden deze dieren ook weer gegeten door andere dieren waardoor plastic meerdere keren voor ellende kan zorgen. Sommige dieren raken verstrikt in plastic waardoor ze sterven of verminkt raken. 

Een ander groot probleem zijn de ‘Ghost Nets’ en 'Ghost Fishing'. Dit zijn visnetten die door vissers verloren zijn. Deze netten blijven in de oceanen vis vangen zonder dat er vissers bij betrokken zijn. Vissen die in het net zitten kunnen er niet uit en trekken andere vissen aan die de gevangen vissen als makkelijke prooi zien. Alleen is de kans groot dat ook deze vissen weer verstrikt of gevangen raken door het net waarna het proces weer opnieuw begint.

Met de Wereld Oceanen Dag wordt aandacht dit jaar dus extra aandacht gevraagd voor de plasticproblemen. Er zijn veel initiatieven gestart om de oceanen schoner te krijgen. Je kan je bij zo een initiatief aansluiten, maar je kan ook al heel simpel bij jezelf beginnen door minder plastic te gebruiken. Het feit dat we in Nederland niet overal meer een gratis plastictasje krijgen heeft al een zeer positief effect op onze omgeving.

Let op: Deze video bevat beelden die als schokkend kunnen worden ervaren.

Na sigarettenpeuken zijn de meest gevonden dingen op het strand: plastic doppen, plastic flessen, plastic tassen, verpakkingen voor voedsel, plastic bekers en plastic bestek. Allemaal alledaagse zaken die ook netjes weggegooid kunnen worden in afvalbakken maar vaak uit gemak ‘vergeten’ worden. 60 tot 80% van het afval in de oceanen is van plastic. Dat moet toch minder kunnen worden zou je zeggen als we allemaal ons steentje bijdragen.

In de meteorologie spelen oceanen ook een belangrijke rol.  Ze zijn de motor van veel grootschalige weerfenomenen. Denk bijvoorbeeld aan een stormdepressie die vrijwel altijd boven zee wordt geboren of het grotere broertje, de orkaan die zijn oorsprong vindt boven warm oceaanwater rond de evenaar. 

1 juni is het Atlantisch orkaanseizoen begonnen. Het oceaanwater is nu in een strook rond de evenaar ruim 26 graden en dat betekent dat bij ideale luchtstromen een tropische storm zich kan gaan ontwikkelen en eventueel kan gaan doorgroeien tot een orkaan. Het warme water is de brandstof voor de zware stormen.

Ieder jaar geeft NOAA een orkaanverwachting uit voor het seizoen dat loopt van 1 juni tot 30 november. Een gemiddeld seizoen levert 12 benoemde stormen op waarvan er 6 het stadium van orkaan bereiken. 3 daarvan groeien uit tot zware een orkaan. Dit jaar wordt er door de deskundigen een gemiddeld seizoen verwacht. De temperatuur van het zeewater is in het gebied waar de meeste orkanen ontstaan (85%) nog iets aan de koele kant. Als het water op tijd opwarmt zou het seizoen nog iets boven normaal kunnen uitkomen. De eerste benoemde storm hebben we inmiddels gehad, Alberto werd een tropische storm en net geen orkaan.

Een paar dagen geleden verscheen er een studie van NCEI wetenschapper Jim Kossin. Daaruit bleek dat orkanen in de afgelopen 60 jaar, gemiddeld 10% trager zijn geworden boven zee. Boven land betreft het zelfs 20%. Dit betekent dat slecht weer langer boven dezelfde plek blijft hangen met alle gevolgen van dien. Niet zozeer de wind is boven land het probleem, maar het is de enorme hoeveelheid neerslag die er valt met vaak zware overstromingen tot gevolg. 

Orkaan Harvey was in 2017 een goed voorbeeld. De orkaan bleef zo’n 3 dagen boven Texas hangen. De windsnelheid nam snel af maar de hoeveelheid hemelwater was enorm. In 2 tot 5 dagen tijd viel er rond Houston meer dan 1000 mm! Ter vergelijking, in Nederland valt er gemiddeld op de natste plekken 900-1000 mm in een heel jaar.

Als reden voor de trager bewegende orkanen wordt het opwarmen van de aarde gegeven. Als gevolg hiervan zwakt de bovenluchtstroming af die verantwoordelijk is voor de verplaatsing van orkanen. Dat wetende kunnen we ook stellen dat niet alleen het ‘stil hangen’ voor extra regenval op een locatie zorgt. Warmere lucht kan ook meer waterdamp bevatten die bij afkoeling (verticale beweging omhoog) ook weer naar beneden moet vallen. Bij een graad opwarming en 10% vertraging kan de neerslagsom verdubbelen aldus Kossin.