Als het weer niet meewerkt: hoe werkt het produceren van sneeuw?

Maarten Minkman 30 december 2022 06:36 uur

Laatste update: 11 januari 2023 13:06 uur

Als het weer niet meewerkt kan er alsnog sneeuw gemaakt worden waarbij men tegenwoordig steeds minder afhankelijk van het weer is geworden.

In het begin van december zuchtte de zuidelijke Alpen onder een tweevoudige sneeuwdump. In een week tijd zorgden twee sneeuwdumps voor een meters dikke laag sneeuw aan de zuidkant van de Alpen. Toch werkt het weer niet altijd mee. Denk maar aan de ‘beruchte’ winter van 2016 waarin er tijdens de Kerst op witte linten moest worden geskied. De aanloop van de winter was in dat jaar droog en zacht waardoor er op veel plaatsen nauwelijks sneeuw lag. Toch lag er sneeuw op de hellingen. Wat veel wintersporters namelijk vaak niet zien is dat de eerste voorbereidingen van het winterseizoen al genomen worden ver voordat de eerste bezoekers bij het gebied aankomen.

Deze ‘sneeuwmakers’ heeft iedereen die in de bergen is geweest weleens gezien: de lansen en kanonnen die naast de pistes staan. Ver voordat de eerste wintersporters het gebied bezoeken worden er al voorbereidingen genomen voor het winterseizoen. In de herfst draaien de sneeuwkanonnen al om sneeuwhopen te vormen. Deze worden als het seizoen dichterbij komt uitgereden over de hellingen om zo een stevige basis te vormen. Geproduceerde sneeuw is namelijk een stuk compacter dan natuurlijke sneeuw waardoor het minder snel zal wegsmelten.

Om sneeuw te produceren wordt water onder hoge druk (10-80 Bar) verneveld naar buiten gebracht. Dit water is vaak afkomstig van stuwmeertjes hoger op de berg. Wanneer dit vernevelde water onder hoge druk uit de lans of het kanon komt zet deze in de vrije lucht sterk uit. Bij dit uitzetten koelt de lucht rondom dit water flink af. Een mooie vergelijking kan gemaakt worden met deodorant die koud aanvoelt nadat deze uit de spuitbus komt. Ook zorgt de verdamping van de waterdruppels voor extra afkoeling. Door het sterke afkoelen van de lucht kunnen de watedruppels veranderen in ijskristallen die vervolgens op de piste neerdwarrelen.

Hoe dat kan? Dit hangt samen met de zogenaamde 'natteboltemperatuur' die bepaald wordt door onder andere de temperatuur en luchtvochtigheid. De natteboltemperatuur geeft aan tot welke temperatuur de lucht kan afkoelen door verdamping. Hoe droger de lucht is, hoe lager de natteboltemperatuur wordt. Voor de productie van sneeuw is een natteboltemperatuur van -2.5°C of minder nodig. Hoe kan er dan sneeuw gemaakt worden bij temperaturen boven het vriespunt? Bij een temperatuur van bijvoorbeeld 2°C en een relatieve luchtvochtigheid van 30% ligt de natteboltemperatuur rond de -2.5°C. Er kan dus sneeuw geproduceerd worden. Het kan ook zijn dat het vriest maar te vochtig is. Bij bijvoorbeeld een temperatuur van -1°C en een relatieve luchtvochtigheid van 90% is de natteboltemperatuur -1.5°C. Er kan geen sneeuw geproduceerd worden.

Toch hoeft het niet meer droog en koud te zijn voor het maken van sneeuw. Tegenwoordig bestaan er zelfs heuse ‘sneeuw fabrieken’ of ‘Snow factories’. Dit zijn machines in containers of kleine gebouwen die zelfs bij temperaturen (ruim) boven het vriespunt sneeuw kunnen produceren. Ze maken hierbij gebruik van een techniek waarin de lucht al binnenin het apparaat sterk afgekoeld wordt. Een warmtewisselaar ontneemt de warmte van de binnenkomende lucht waardoor deze afkoelt tot onder het vriespunt. Hierdoor kunnen er ijskristallen gemaakt worden die vervolgens op de piste gebracht kunnen worden. Onder andere Winterberg maakt gebruik van deze techniek naast de 'reguliere' sneeuwkanonnen en -lansen.

Tot slot is er nog een optie: ‘snow farming’. Bij deze methode wordt de sneeuw van de laatste winter gebruikt. Aan het einde van het seizoen wordt de sneeuw op een grote bult samengebracht. Deze bult wordt afgedekt met folie, zand of stro. Hierdoor is de bult zeer goed geïsoleerd waardoor de sneeuw niet of nauwelijks smelt. Aan het begin van het seizoen wordt deze sneeuw uitgereden over de piste of loipe waardoor de basis gelegd wordt voor het nieuwe winterseizoen. In de zomer zijn de sneeuwhopen nauwelijks te herkennen:

Daarnaast kan snow farming ook een energiezuiniger alternatief bieden dan sneeuwkanonnen als er gebruikt gemaakt wordt van natuurlijke sneeuw. Er is immers geen elektriciteit of water onder hoge druk nodig om sneeuw te maken. Daarnaast is een gebied dan ook niet afhankelijk van het weer in de herfst en vroege winter om sneeuw te produceren via sneeuwkanonnen. Een bekend gebied dat elk jaar zeer vroeg een piste opent is Kitzbühel. Met behulp van snow farming opent daar in oktober al een piste op zo’n 2000 meter hoogte. Vaak wordt er dan geskied bij temperaturen (ruim) boven het vriespunt en is de winter nog ver te zoeken. De wintersporter is dus steeds minder afhankelijk van natuurlijke sneeuw of het weer om sneeuw te produceren, al blijft natuurlijke sneeuw uiteraard het mooiste!