Zeevonk: het blauwe licht van de zee!

Wouter van Bernebeek 21 juli 2021 13:37 uur

Laatste update: 21 juli 2021 15:15 uur

De komende periode kun je in de Noordzee soms een mysterieus blauw licht aanschouwen. Dit wordt veroorzaakt door een algensoort, genaamd zeevonk.

Als je dichtbij zee woont of op vakantie bent geweest langs de kust, dan heb je vast wel eens een blauwe, lichtgevende gloed gezien. Uiteraard moet het dan wel bijna donker zijn. Maar wat is zeevonk nu eigenlijk precies? Het gaat om een eencellig organisme, een algensoort, die zich in hoog tempo kan vermenigvuldigen als de omgevingstemperatuur (van het water dus in dit geval) in korte tijd snel stijgt. Een 'snelle opwarming' is in deze situatie relatief: 0,5 graden stijging op één dag kan al ruim voldoende zijn voor een explosie van zeevonk. Dit kan op dagen met 25 graden en volop zon al makkelijk haalbaar zijn, in het vroegere voorjaar zelfs al vanaf 18-20 graden. Instraling van de zon is wel een belangrijke factor, zodat het water tot op iets grotere diepte ook daadwerkelijk opwarmt.

Na een warme zomerdag hebben de zeevonk-algen zich vermenigvuldigd en wanneer het donker wordt begint het echte spektakel pas. Bij beweging van het water, en dus van de algen zelf, vindt een soort chemische reactie plaats waardoor de zeevonk tijdelijk felblauw oplicht. Dit kun je doorgaans pas waarnemen vanaf een half uur na zonsondergang. Zodra je heel veel algen bij elkaar hebt drijven, 'verspringt' die chemische reactie als het ware van alg naar alg en zo kan zich een waar schouwspel van 'lichtgevend water' ontwikkelen. De afbeeldingen in dit artikel zijn gemaakt met een lange sluitertijd (dat betekent wanneer je camera één lange foto maakt waarbij alle licht op 1 foto wordt gezet), maar zeevonk kan visueel ook echt zo felblauw zichtbaar zijn. Dit is erg spectaculair om te zien!

Op de foto hiernaast zien we zeevonk langs onze westkust, gemaakt in juni 2020. De fraaie golfpatronen worden veroorzaakt door beweging aan het wateroppervlak en net daaronder, waardoor de zeevonk licht geeft. Dit licht duurt niet al te lang, meestal een seconde of 2. Daarna moet de alg als het ware weer even 'opladen'. Enkele minuten later kan hetzelfde deeltje bij beweging opnieuw licht geven. Dit proces duurt maximaal enkele uren, maar kan tijdens echt hoge activiteit soms ook de hele nacht aanhouden.

Nu zullen veel mensen zich natuurlijk afvragen: zijn er hotspots om zeevonk te zien, of is de kans overal ongeveer even groot? Het antwoord is volmondig JA, er zijn zeker hotspots! Bij sommige badplaatsen keert zeevonk elk voorjaar in grote getale terug en dan met name op plekken waar het zeewater overdag niet teveel beweegt. Bijvoorbeeld in een wijde omgeving van de Maasvlakte, de Oosterschelde in Zeeland, maar op ook talloze andere plaatsen in Zuid- en Noord-Holland komt het fenomeen voor. Daarnaast kent het Waddengebied ideale stekjes voor de vorming van zeevonk.

Momenteel verkeren we in een ronduit gunstige periode voor het spotten van zeevonk! De afgelopen avonden werd het verschijnsel al op talloze plaatsen langs de noord- en westkust gezien en dat zal later deze week alleen maar verder toenemen. Helemaal te 'voorspellen' is het niet, maar er is zeker een indicatie aan vast te hangen. De eerste helft van juli was vrij koel: het zeewater warmde tijdens die periode nauwelijks op, maar nu we met warmer weer te maken hebben gaat dat ineens een stuk sneller. Vooral aanstaande vrijdag en zaterdag (23 en 24 juli) halen we hoge temperaturen tot wel 26-27 graden, waardoor de alg flink kan groeien. 's Avonds na 22.30 uur maak je op de eerdergenoemde plaatsen een goede kans om zeevonk te spotten... Absoluut een aanrader!