Afgelopen vrijdagavond (21 april) vond aan het oppervlak van de zon een flinke zonnevlam plaats, ook wel 'CME' genaamd. Deze zonnevlam was precies naar de aarde gericht en zodoende gingen we al een beetje van noorderlichtkansen uit. In ieder geval op wat hogere breedtegraden. Zelfs de optie op een G3 of G4 geomagnetische storm behoorde tot de mogelijkheden en dat zou vallen in de categorie 'zwaar'.

De gemiddelde tijd tussen het plaatsvinden van een zonnevlam en passage langs de aarde is 48 tot 72 uur, uitzonderingen daargelaten. De timing van een dergelijke impact is daardoor altijd zeer onzeker. Ergens tussen zondagavond en maandagmiddag zou het plaatsvinden.

In Nederland trok die periode een lagedrukgebied over, waardoor het eigenlijk de hele avond en nacht bewolkt zou zijn. Weinig optimisme dus om er überhaupt een glimp van op te kunnen vangen.

Die timing bleek echter perfect! Begin van de avond kwam de zonnevlam aan op aarde en de eerste impact zorgde er direct voor dat de parameters voor noorderlicht enorm de lucht in gingen. Binnen een uur hadden we te maken met een G3 geomagnetische storm (ofwel KP-7), wat in principe al ruim voldoende zou zijn om noorderlicht in Nederland te spotten.

De piek viel zondagavond tussen 21.30 en 22.30 uur. Toen was sprake van een G4 geomagnetische storm en er werd zelfs even G5 aangetikt. Die waarde heeft vervolgens bij pieken aangehouden tot en met maandagochtend en vooral ook in de Verenigde Staten voor een ware lichtshow gezorgd tot op zeer zuidelijke breedtegraden. Zelfs in Texas en Arizona, rond 34-35 graden noorderbreedte, kon men het noorderlicht waarnemen. Ter vergelijking: dat ligt ongeveer ter hoogte van de noordelijke Sahara. Het aardmagnetisch veld is daar overigens wel gunstiger gelegen dan bij ons, waardoor het noorderlicht sneller verder zuidwaarts kan opdringen.

Is er bij ons in eigen land dan helemaal niets gezien? Jazeker wel! Zelf ben ik zondagavond rond 21.45 uur buiten in het veld gaan staan in de hoop op één enkele opklaring. Zoals gezegd trok een lagedrukgebied recht over Nederland, maar rondom de kern van dit systeem bevonden zich enkele sporadische opklaringen. Die passeerden even na 22 uur de regio Nijmegen en het Rivierengebied.

De opnames op camera lieten meteen een groene gloed zien over vrijwel de hele zichtbare hemel, niet veel later gevolgd door een paar mooie groene zogenaamde pilaren. Bijna recht boven mijn hoofd! Ongekend voor Nederlandse begrippen, kun je nagaan als het helder was geweest. Dan hadden we poollichtfoto's voor jaren kunnen schieten.

Uiteindelijk werden de magische kleuren tot in Slovenië, het Alpengebied en diep in Frankrijk gespot en vastgelegd. In het noorden van Spanje werd het fotografisch zelfs vereeuwigd. Dat is inderdaad overeenkomend met een G5 geomagnetische storm, ofwel KP-9. Deze activiteit treedt hoogst zelden op en al helemaal met een gunstige timing later op de avond. Voor de liefhebbers is het nu wachten op een volgende kans, maar wie weet! We naderen een zogenaamd zonnemaximum eind 2024 / begin 2025 en dan zullen dit soort zonnevlammen ongetwijfeld vaker optreden.

Omslag: eigen foto en Aurora Oval (via NASA)