Grotere kans op noorderlicht

Grotere kans op noorderlicht

Roosmarijn Knol
Roosmarijn Knol
Roosmarijn Knol 9 maart 2022 12:59 uur
Laatste update: 10 maart 2022 15:06 uur
De lente begint bijna en in deze tijd stijgt de kans om het noorderlicht te zien, vooral bij de poolcirkel en een beetje ook in ons land.

Start van de astronomische lente

Op 1 maart begon de meteorologische lente en binnenkort, op 20 maart, volgt de start van de astronomische lente. Dit wordt ook wel de lente-equinox genoemd. De zon staat dan precies recht boven de evenaar. Tijdens de langste dag van het jaar (21 juni) staat de zon recht boven de Kreeftskeerkring. Dit wordt de zomer solstice genoemd of midzomernacht. Daarna worden de dagen steeds korter en tijdens de herfst-equinox staat de zon weer boven de evenaar.

Verstoord magneetveld tijdens de equinoxen

In de periode rond de lente- en herfst-equinox stijgt de kans om het noorderlicht te zien. Dit komt omdat het magneetveld van de aarde in deze periode meer verstoord is in vergelijking met de rest van het jaar. 

Vaak wordt gedacht dat poollicht vooral in de wintermaanden voorkomt omdat de nachten dan het langst zijn, maar dat is dus niet het geval.
Roy Keeris, noorderlichtjagers

In de lente en herfst komen meer dagen voor waarbij het magneetveld van de aarde verstoord is. Bron: David Hathaway, NASA.

Door het verstoorde magneetveld in deze periode van het jaar is het gemiddeld aantal dagen met poollicht ongeveer twee keer groter dan in de winter en zomer. Dit wordt het Russel-McPherron-effect genoemd. Het magnetische veld van de aarde reageert dan beter op de deeltjes van de zon. Een mogelijke verklaring voor dit effect is dat de lijn van de magnetische polen van de aarde loodrecht staat op de lijn van de zon naar de aarde.

Voorspelling van het poollicht

De conditie van het magneetveld op aarde, en dus de kans om noorderlicht te zien, wordt uitgedrukt met behulp van de zogeheten Kp-index. De komende dagen komt de Kp-index op 2 of 3 uit. Rond de lente-equinox stijgt deze waarde naar 4 en mogelijk naar 5.

Voor de echte liefhebbers, die er moeite voor willen doen, is noorderlicht in ons land een paar keer per jaar zichtbaar. De beste kansen heb je op de Waddeneilanden, die liggen immers het meest noordelijk en er is geen storende verlichting richting het noorden. Vaak heb je wel een fototoestel nodig om de kleuren te kunnen zien, Dit wordt ook wel fotografisch noorderlicht genoemd. 

In de Benelux is kans om het poollicht te zien als rond middernacht een Kp-index van 7 wordt verwacht. 

In vergelijking met IJsland of Lapland is noorderlicht in Nederland natuurlijk een stuk zeldzamer. Goed zichtbaar noorderlicht in ons land komt slechts een enkele keer voor. Mocht er zo'n situatie ontstaan dan zullen we dat via al onze kanalen duidelijk maken.

Zelf proberen?

De sluitertijd moet relatief lang zijn zodat het zwakke noorderlicht de tijd krijgt om door de camera te worden vastgelegd.  Het is even zoeken wat ideaal is onder de dan geldende omstandigheden want een te lange sluitertijd laat de structuur van het poollicht weer verloren gaan of veroorzaakt een overbelichte foto en dat wil je ook niet. Het diafragma-getal moet juist zo klein mogelijk worden gezet zodat de camerasensor zo veel mogelijk licht opvangt, want noorderlicht is vaak zwak. Tot slot is een stabiele positie met behulp van een statief of vaste ondergrond noodzakelijk, anders is de foto gegarandeerd wazig.

Rond de lente-equinox stijgt de Kp-index naar 4, maar het is dan wel volle maan. Bron grafiek: www.poollicht.be

Volle maan valt samen met lente-equinox

Daarnaast speelt de plek in het land ook nog een rol. Op de Waddeneilanden is de kans om noorderlicht te zien groter dan bijvoorbeeld in Maastricht. Ook kan lichtvervuiling uit de omgeving of het licht van de maan roet in het eten gooien. Dit jaar hebben we pech dat de volle maan precies samenvalt met de lente-equinox.

Noorderlicht in Nederland in beeld

Poollicht vannacht langs de Waddenzee!, Harlingen Friesland. Foto: Wouter van Bernebeek
West-Terschelling, Friesland. Foto: Sytse Schoustra
Het wad bij t Skoar Ternaard, Friesland. Foto: Marcel Renou
Den Helder, Noord-Holland. Foto: Corne Ouwehand

Meer zonnevlekken komende jaren

Er is nog meer goed nieuws voor liefhebbers van het noorderlicht. Volgens wetenschappers zou het komende zonnevlekkenmaximum wel eens hoger uit kunnen vallen dan eerder werd gedacht. Deze piek rond 2025 zou uitkomen op een gemiddeld maximum, terwijl dit eigenlijk lager werd verwacht.

Het National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) maakt voor elke zonevlekkencyclus een verwachting van het komende maximum. NOAA schat in dat het volgende maximum ongeveer net zo laag zou zijn als het vorige maximum rond het jaar 2013. Dat was onder gemiddeld.

De vorige zonnecyclus was namelijk nog niet helemaal afgesloten toen de nieuwe cyclus begon. In de jaren 2020 en 2021 waren beide cycli dus actief en die hadden interactie met elkaar.

Wetenschappers bekeken zonne-data tot 270 jaar terug en ontdekten dat de tijd tussen het einde van de huidige cyclus en die van de vorige cyclus wat zegt over de hoogte van het komende maximum. Hoe langer deze tijd, des te lager het volgende maximum. En hoe korter deze periode, hoe hoger die piek.


Foto thumbnail: Corne Ouwehand

Artikel in samenwerking met Roy Keeris van www.noorderlichtjagers.nl

Neerslagverwachting Harmonie

Bekijk hieronder de neerslagverwachting van het Harmonie weermodel voor de komende 48 uur. Meer weerkaarten bekijken doe je op I'm Weather

Files en vertragingen