Wolken zijn er in allerlei soorten en maten. Om onderscheid te kunnen maken worden wolken opgedeeld in families, geslachten, soorten en variëteiten. Al deze varianten zijn door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) opgenomen in een officiële wolkenatlas. 

Een wolk is een hydrometeoor die bestaat uit kleine waterdruppeltjes en/of ijsdeeltjes die door de lucht zweven. Soms bestaat een wolk uit niet-waterdeeltjes zoals in een rookwolk of een stofwolk. Een wolk raakt in de meeste gevallen niet de grond.

Door wolken te herkennen aan hun vorm en structuur in combinatie met de hoogte waarop ze voorkomen is het vaak al mogelijk iets te zeggen over het weerbeeld dat er de komende uren gaat komen. Dat kan erg handig zijn als je in de buitenlucht actief bent. Vooral vroeger toen er nog geen meteo-diensten waren maakte men gebruik van wolkenherkenning om zo iets over het verwachte weer op de korte termijn te kunnen zeggen.

Zolang de aarde een atmosfeer heeft zijn er wolken, maar het duurde tot het prille begin van de negentiende eeuw totdat iemand de wolken ook ging classificeren. In 1802 publiceerde de Britse apotheker en amateur meteoroloog  Luke Howard de eerste indeling van wolken. Geïnspireerd door de methode die ook voor de naamgeving in het dierenrijk werd gebruikt gaf hij wolken een Latijnse naam. In basis waren dat er drie: Cirrus (krullen), Cumulus (stapel) en stratus (gelaagd) waar ook combinaties mee te maken waren, bijvoorbeeld Stratocumulus. Ook de term Nimbus nam Howard al op in zijn werk On the modification of clouds. Een exemplaar is hier in te zien.

In de loop der jaren werd de classificatie steeds gedetailleerder. Eerst werden er aan de indeling etages toegevoegd waarmee duidelijk werd op welke hoogte de wolken voorkwamen. Zo ontstonden de wolkenfamilies. Iedere wolkenfamilie heeft meerdere wolkengeslachten waar de namen van Howard voor werden gebruikt. Ook werden er later nog soortnamen toegevoegd en variëteiten. 

Door deze ontwikkelingen kan een wolk zeer gedetailleerd beschreven worden. Wat vroeger een Cumulus was is nu bijvoorbeeld een Cumulus congestus praecipitatio.

Luke Howard was een apotheker en amateur-meteoroloog die leefde van 1772 tot 1864. Howard had veel interesse in weer en wolken en deelde in 1802 zijn werk On the modification of clouds met een wetenschappelijke society waar hij deel van uitmaakte. Men was zo onder de indruk van Howards werk dat het een jaar later officieel gepubliceerd werd. Tot op de dag van vandaag zijn de basisnamen van de wolken de namen die Howard ooit bedacht.

Howard maakte gedurende zijn leven ook zeer nauwkeurige waarnemingen rond zijn huis. Zijn luchtdrukmetingenreeks is een van de eerste uit zijn tijd.  

Howard schreef nog meer meteorologische werken in zijn leven en werd in 1850 lid van de meteorologische society. Hij wordt in zijn land ook wel de vader van de meteorologie genoemd.

Meer in deze serie:

Wolkenfamilies en wolkengeslachten

Zelf wolken herkennen

Lage bewolking

Middelbare bewolking

Hoge bewolking

Foto boven artikel: Bas van de Sanden