De Cumulonimbus is een van de tien wolkengeslachten die we op aarde kennen, maar een van de weinige die zich over alle hoogteniveau's kan uitstrekken. Het kunnen reusachtige wolken worden die zelfs uit kunnen groeien tot supercells als het windpatroon op hoogte ideaal is. Deze supercells roteren om hun verticale as en kunnen ondermeer zware tornado's en enorme hagelstenen voortbrengen. 

Wat is een supercell

Om een Cumulonimbus (Cb) te laten ontstaan is onstabiliteit in de atmosfeer nodig. Als het onstabiel is kan warme lucht opstijgen en afkoelen. Is er voldoende waterdamp in de luchtlaag aanwezig dan kan dat bij voldoende afkoeling gaan condenseren en ontstaat er een wolk: Cumulus (Cu).

Als de onstabiliteit over een grote verticale laag aanwezig is en er voldoende warme en vochtige lucht wordt aangevoerd kan de Cumulus uitgroeien tot een Cumulus congestus. De volgende fase is een Cumulonimbus calvus. Het groeien gaat door totdat de omgevingslucht warmer wordt dan de wolk zelf. Dit is in ieder geval bij de tropopauze het geval maar soms is er al eerdere een warmere laag in de bovenlucht aanwezig en kunnen de stapelwolken niet verder groeien.

Omdat de aanvoer van warme, vochtige lucht van onderen wel doorgaat spreidt de Cumulonimbus Calvus zich vaak aan de bovenzijde uit. Hierdoor ontstaat de typische aambeeldvorm en de Cumulonimbus Calvus transformeert in een Cumulonimbus Capillatus Incus.

Inmiddels zorgt de warme stijgstroom (updraft) in de wolk er voor dat er meerdere neerslagvormende processen op gang komen. Afhankelijk van de temperatuur in de wolk leidt dit tot druppels, onderkoelde druppels, ijsdeeltjes en een mix van dit alles. De druppels en ijsdeeltjes worden steeds groter en zwaarder waardoor ze gaan vallen. Er ontstaat nu in de wolk ook een neerwaartse stroming (downdraft) met koude lucht en neerslag.

De dynamica is per Cumulonimbus verschillend door variatie in onstabiliteit, wind en temperatuur. Hierdoor is het weer ook nooit hetzelfde en zien we Cumulonimbus wolken die slechts een licht buitje produceren tot Cumulonimbus wolken die met onweer, hagel, zeer zware windstoten en zelfs tornado's gepaard gaan. Deze laatste kunnen voor extreme schade en dodelijke slachtoffers zorgen. 

Lees ook:

Wolken een inleiding

Wolkenfamilies en wolkengeslachten

Wolkenherkenning

Lage bewolking

Middelbare bewolking

Hoge bewolking

Verticaal ontwikkelde bewolking door meerdere niveau's

Foto boven artikel: Jan van Spijker